دعا و نیایش مومنان 

۳۶۵ روز در صحبت قرآن، نوشته استاد حسین محی‌الدین الهی قمشه‌ای، کتاب چهارم از مجموعه کتاب‌های جوانان و فرهنگ جهانی است. این مجموعه با هدف شناساندن فرهنگ و ادبیات به جوانان اولین بار سال ۱۳۹۰ به همت نشر سخن تدوین و منتشر شده است.

 

کتاب «۳۶۵ روز در صحبت قرآن» ۳۶۵ قطعه کوتاه و بلند از قرآن برای آشنایی جوانان با تعلیمات فراگیر قرآن انتخاب شده و کوشش شده است که این گنجینه تصویری از ابعاد گوناگون کلام آسمانی برای مخاطب ترسیم کند.

 

این کتاب، تفسیر در معنی اصطلاحی کلمه مانند تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان و امثال آن نیست، بلکه بیشتر انعکاسی از کتاب وحی در ادب عرفانی فارسی و اسلامی است و نگاهی دارد به قرآن از دیدگاه ادبی، زیباشناسی و اخلاقی، اجتماعی و عرفانی.

 

 

گروه اندیشه ایکنا به منظور بهره‌مندی مخاطبان خود از این گنجینه قرآنی و ادبی اقدام به انتشار قطعه‌هایی از کتاب «در صحبت قرآن» کرده است. دویست و هشتادمین قسمت از تحفه این کتاب با عنوان «دعا و نیایش مومنان» تقدیم مخاطبان گرامی می‌شود.

 

 

پروردگارا، اگر ما نکته‌ا‌ی را فراموش کردیم یا کاری را به خطا انجام دادیم بر ما مگیر. پروردگارا، بر دوش ما بارگران منه چنان که بر دوش بعضی پیشینیان نهادی و ای پروردگارا، بر دوش ما با گردان منه چنان که بر دوش بعضی پیشینیان نهادی. و ای پروردگار ما، بر پشت ما باری که طاقت بردنش را نداریم منه و از خطاهای ما درگذر و ما را بیامرز و مورد رحمت وعنایت خود قرار ده که سرور و مولای ما تویی، پس ما را در برابر کافران یاری کن.

 

دعاهای که متن آن در قرآن آمده بی‌گمان در شمار دعاهای مستجاب است، زیرا خداوند خود این دعاها را بر زبان ما نهاده است نه برای آنکه مستجاب نکند بلکه تا همه را با لطف به استجابت برساند. 

 

هم طلب از توست هم آن نیکویی

ما که‌ایم اول تویی آخر تویی (مثنوی) 

 

مضمون دعاها در ترجمه روشن است و چندان نیازی به تفسیر ندارد. 

 

«لا تُواخذ ان نَسینا» شده گواه

که بود نسیان بهوجهی هم گناه (مثنوی) 

 

مولانا از سیاق دعا چنین دریافته است که فراموش کردن و سهو و خطا کردن، به نوعی گناه است اگر چه از گناهانی است که اهل کرامت عذر آن را می‌پذیرند ولی به هر حال نوعی قصور و گناه در فراموشی و در سهو و خطا به چشم می‌خورد.

 

در روانشناسی مکتب فروید روی این نکته تاکید شده است که بسیاری از فراموش کردن‌های ما به طور ناخودآگاه انگیزه شخصی دارد، یعنی آدمی در باطن می‌خواهد که چیزی را فراموش کند و در واقع خود را به دست فراموشی می‌سپارد تا از مسئولیتی بگریزد و نیز خطاها و اشتباهات اغلب در ناخودآگاه آدمی شکل می‌گیرد و ما برای نیل به مقصود خاصی ناخودآگاه خطا می‌کنیم و کاری را به اشتباه انجام می‌دهیمم مثلاً نامی را به جای نام دیگر به کار می‌بریم یا اشتباها شعری را نادرست می‌خوانیم و حق کسی را به دیگری می‌دهیم و اینها همه به نوعی گناه است الا آنکه خداوند فرموده است از من بخواهید که این گونه گناهان را بر شما ببخشایم و به عبارت دیگر شما را از این گناهان دور گردانم. 

 

بنا بر حدیث معروف از پیامبر(ص) 9 چیز از امت او رفع شده است یعنی 9 گناه هست که عذر آن پذیرفته می‌شود و اول و دوم آن همین خطا و نسیان است، و هفت مورد دیگر عبارتند از: سهو و غفلت، آنچه شخص نمی‌داند، آنچه طاقت آن را ندارد، آنچه او را بر آن اجبار کرده باشند، آنچه از روی اضطرار کرده باشد، و حسد تا هنگامی که به جسد(یعنی عالم خارج) تجاوز نکرده باشد، و نیز طیره که فالگیری است. اینها کارهایی است که بخشوده شده است اگر چه از ملامتی خالی نیست. 

اگر خدا سختی بیش از طاقت بر دوش کسی نهد آن از نوع تکلیف الهی نیست تا معارض با آیه پیشین باشد بلکه معلول گناهان شخص به خصوص ظلم و بیرحمی و بار سنگین‌تر از حد تحمل بر دوش مظلومی نهادن است.